Digitale Edition und Kommentierung
der Tagebücher des Fürsten
CHRISTIAN II.
von Anhalt-Bernburg (1599–1656)
 
Text
 
Beschreibung der Quelle
 
Schreibweise
 
Editionsrichtlinien
 
Abkürzungsverzeichnis

Verzeichnis der in den Tagebüchern verwendeten Abkürzungen

A-K | L-Z

Wort/Begriffabgekürzte Schreibung(en)
administrator admin:
admin:r.
Administrator Admin:r.
Admin:
affaire affre.
aff:re.
affaires affres.
aff:res.
affektion affn.
aff:n.
allergnädigst allergnst.
allergnädigsten allergisten
allergnädigster allergnster.
allergister
Allmächtig Allm:
Altemburgisch Altemb:
Altemburgischen Altembn.
Altesse Alt:e.
Alt:se
Altezza Alt:za.
Altrimente Altrim:te.
altrim:te.
alttpfälzischen alttpfälz:n
amendement amendemt.
Ambassadeur Ambr.
Amb:r.
Ambass:r.
Ambassr.
Ambassadeurs Ambrs.
Amb:rs.
Ambass:rs.
Ambassrs.
Ambassador Ambr.
Ambr
Ambor.
Amb:or.
Amb:or
Amb:r.
Ambassr.
Ambass:r.
Ambass:or.
Ambassad.r
Ambassadoren Ambass:n.
Ambassadori Ambrj.
Ambassadorn Ambass:rn.
Ambass:n.
Ambassadors Ambassrs.
Ambass.s
Ambrs.
Ambasciatore Ambre.
amiablement amiablem:t.
amplement amplemt.
Amt A.
A:
andere a.
Anglais, -e Anglais
Anhaltisch Anhalt:
Anhaltische Anhalte.
Anhalte.:
Anhaltischen Anhalt:n.
Annalibus Annalib.
anno ao.
a:o.
ao:
@.
Anno Ao.
A:o.
Ao
Anspachisch Ansp:
Anticamera Antic:a.
anticamera anticam:a
antic:a.
antic:a
Apocalypsis Apocalyps:
antiquitas antiquit:
April Ap:
Apr:
Archiduc Archid:
Archiduchesse A
Arsch A:
Ascanisch Asc:
assavoir (à savoir) ass:
Aßcanisch Aßcan:
Aßcanischer Aßcan:r.
attentivement attentivem:t.
attentivemt.
augmentum augmm.
Augspurgisch Augspurg:
August Aug:
Aug.
Augusti Aug:i.
Aug.i.
Augi.
Augi:
Augi.:
augustissimo augustiss:o.
Augusto Augo.
außdrücklich außdrückl:
außöhnung außöhn:
autrement autremt.
autrem:t.
avertissement avertissem:t.
Avertissement Avertissem:t.
avocatorio avoco.
aysèment aysèmt.
Baillif B.
Ballenstedtischen Balln.
Ballenstn.
Ballenst:n.
Bambergischen Bamberg:n.
Baron B.
B:
Battesimo Battes:o.
Bayrisch Bayr:
Beatus, -a, -um B.
begräbnüßrechnung begräbnüßrechn:
belegen bel.
Bellicus, -a, um Bell:
bellissima bellissa.
benignement benignemt.
Bernburgisch Bernb:
Bernburg:
Bernburgische Bernburg:e.
Bernburgischen Bernb:n.
Bernburg:n.
Bernburgn.
besoldung besoldg.
betreffend betr:
betr.
Betreffend Betr:
Bezoar Bezr.
Bildnis B.
Bischof B:
Böhmisch Böhm:
Böhmischen Böhm:n.
Böhmischer Böhmr.:
Bonae Memoriae B: M:
bonne mémoire b. m.
Brandeburgisch Brandeb:
Brandeburgischen Brandeb:n.
Brandenburgisch Brandenburg:
Brandenb:
Brand:
Brandenburgischen Brandenb:n.
Braunschweigisch Braunschweig:
Br:
bravement bravemt.
Bruder B.
bruder b.
b:
brutalement brutalemt.
bürge[r]meister bürgem:
bürgemr.
bürgem:r.
Bürge[r]meister Bürgem:
Bürgem:r.
Bürgemr.
Bürgermeister B:
B.
Burggraf B.
B:
Cæsar Cæs:
Cæsareus, -a, -um Cæs:
Cæsarea Cæs:a.
Cæsareæ Cæs:æ.
Cæsarei Cæs:i.
Cæsareo Cæs:o.
Cammerdiener Cammerdr.
capitän capn.
cap:n.
Capitän Capn.
Cap:n.
Cap:n
Cap:
capitäns cap:ns.
Capitäns Capns.
Capitaine Cap:ne.
Capne.
Capitaines Capnes.
capitaine cap:ne.
capitolo caplo.
Capitulum C.
capitulum c.
cap:
cap.
cardinal cardl.
Cardinal Cardl.
Card:l.
Card:l
Catholique Cathol:
Catolisch Catol:
Catolischen Catoln.
cattivissima cattiviss:a.
Cattolica Catt:ca.
Cattca.
Cavallier Cavalr.
Centner C:
C.
certainement certainemt.
Cesarea Ces:a.
c'est a dire [c'est-à-dire] c. a. d.
c: a: d:
changement changemt.
changem:t.
chaudement chaudemt.
cheminement cheminem:t.
Chevalier Chevr.
christlich christl:
Christlich Christl:
Christlobseelig Christlobseel.
ChurBayerische Ch.Bayerische
ChurBayerisch ChurB:
ChurB.
ChurBayr:
ChurBayrischen ChurBayr:n.
ChurBrandeburgisch ChurBrandeb:
ChurBrandenburgisch ChurBrandenb:
ChurBrand:
ChurB:
churBrandenburgisch churB
Chur Brandenburgisch Chur Brandenb:
Chur Brand:
ChurBrandenburgische ChurBrandenb:e.
Churfürst Churf:
Churf.
Churf:st:
Churf:st.
Churfst:
churfürst churf:
churfürsten churfn.
churf:n.
Churfürsten Churfn.
Churf:n.
Churf:n
Churfürstin Churf:n.
Churfn.
Churfin.
churfürstin churf:n.
churfürstlich churf:
Churfürstlich Churf:
Churf.
Churfürstl:
Churfürstlichen Churfn.
Churf:n.
ChurPfälzisch ChurPf:
ChurPfälzisch ChurPfälz:r.
churSachsen churS:
ChurSachsen ChurS.
ChurS:en.
Chur Sachsen Ch: S:
churSächsisch churS:
churS.
ChurSächsisch ChurS:
ChurS.
ChurSächsische Chur:Se.
ChurSe.
ChurS:e.
ChurSächsischen ChurSn.
ChurSn:
ChurS:n.
Chur Sächßisch Chur Sächß:
ChurSäxischen ChurSäx:n.
Chur Säxischen Chur Säx:n.
citissime citisse.
Codex C.
Cöllnisch Cölln:
Cöthnisch Cöthn:
Colonel Col:
Col:l.
Coll.
C:l.
Col.
Colonnello Colo.
commandement commandemt.
commandem:t.
commandem:t:
commencement commencem:t.
commencemt.
commendement commendem:t.
commendemt.
commentarius comment:
Commissaire Commiss:re.
Commissar Commiss:
commissarij commissij.
commissario commisso.
commiss:o.
Commissario Commisso.
Commiss:o.
communis, -e comm:
Compagnie Comp:
compagnie comp:e.
compe.
comp:
compag:
compagn:
compagnien comp:n.
compn.
compellitur compelli.
compitissimo compitiss:o.
compliments complim:ts.
Comte, Comtesse C.
C:
Conde C.
Con:
condictio condict.
congratulatoire congratul:
Conseiller Consr.
Conseillers Consrs.
Cons:rs.
Consiglio Conso.
Consiliarius Cons:
consilium cons:
consil.
Consilium Consil:
C:
consentement consentem:t.
constantemente constantemte.
Conte C.
contentement contentemt.
continuellement continuellemt.
contribution contribn.
contrib:n.
contrib:
contrjbution contrjb:n.
convenablement convenablemt.
cornett corn:
Couronne Coure.
couronnement couronnem:t.
couronnemt.
courtoysement courtoysemt.
courtoysem:t.
courtoysemt.:
Crabatisch Crab:
creuzer cre:
cr:
cruellement cruellemt.:
Culmbachischen Culmbachn:
cum c.
Daler(s) Dal:
Dal.
Dal:s.
Dl.
December Decemb:
Dec:
Decembre Decemb:
Dec:
Decembris Xbris:
Xbris
decidendus, -a, -um deciden:
dedi dd
défunt, -e d.
deiner liebden d.l.
deniers d.
de
dennemärckische dennemärck:e.
dennemärcke.
dennemärckischen dennemärck:n.
dennemärckischer dennemärckr.
dennemärckr.:
dennemärkisch dennem:
Dentifricium Dentifr:m.
Deo Gratias D. G.
depart dep:
dernierement dernieremt.
dernierem:t.
Dernierement Dernieremt.
descroissement descroissemt.
desdites (des dites) desd:
des herrn dienstwillig(st)er dhdienst wer.
deslogement deslogem:t.
deus dedit d. d.
Deus Optimus Maximus D: O: M:
deutsch d.
devotement devotem:t.
dialogus dial:
dierum dier:
Dieu Puissant D. P.
dieweil dl:
dl.
dl
Digesta ff.
ff
Dineros Din:os.
dinstwillig(st) din
dinstwillig(st)er dinr.
dividundus, -a, -um dividun:
dixième dixme.
10:me.
Docteur D.
Doctor D.
D:
D:r.
Dr.
Doct:
Doctores Dd.
Dominica Dom:
Dominica Palmarum Dom: Palm:
Dominus D.
Dn:
Dom:
Dottore D.
Duc D.
Duca D.
Ducaten Duc:
Duc
ducaten ducn.
duc:n.
Durchlaucht Dlt:
Dht:
Dht
Durchlauchtt Durchl:tt
Durchl:tt.
Durchltt.
Dutzend Dutz:
eccellente ecc:te.
Eccellentissimo Ecco.
Eccellenza Eccza:
Ecc:za.
Ecc:za
Ecclesiasticus, -a, -um Eccles:
Ecclesiastique Eccles:
effectuellement effectuellem:t.
Electeur Electr.
Elect:r.
Elr.
El:r.
El:
Electeurs Elect:rs.
Electrs.
Elector El:
Elr.
Elector El:
Elettor El:r.
Empereur Emp:r.
Empr.:
Empr.
Emp.r.
enfant enf:
Engelländisch Engell:
Engelländische Engelländ:e.
Englisch Engl:
enlogement enlogem:t.
entendement entendemt.
enterrement enterremt.
entierement entieremt.
entretenement entretenem:t.
entretenemt.
eodem eod:
Ertzbischof Ertzb:
E:
Ertzherzog Ertzh:
Ertzherzogin Ertzh:gin.
Ertzherzoglich Ertzherz:
Erzbischöflich Erzb:
Erzbischof Erzb:
Erzbischofflich Erzbischoffl:
Erzherzog(in) Erzh:
Erzherzoglich Erzh:
eslargissement eslargissemt.
Espagnol Esp:l.
Esp:
estrangement estrangemt.:
et &
et cetera &c:
&c.
&c
e
e.
e:
etc:
etc.
etc
Euer Edlen E. E.
Euer Gnaden E. Gn.
E. G.
E G.
E. G. G.
Euer Liebden E. L.
ELd.
E. Ln.
Eure Majestät E. M.
Eure Römische Kaiserliche Majestät E. Röm: K. M.
Eure Römische Kayserliche Mayestät E. Röm: Kay: May:
Evangelisch Evangel:
Evangelischen Evangeln.
evenement evenem:t.
Excellence Ex:ce.
Excellentissimo Exc:mo.
Excmo.
Excellentz Excell:tz:
excessibus excessib:
Exemplum Exempl:
expressèment expressèmt.
expressèm:t.
extraordinaire extraord:re.
extraordre:
extraordre.
extraordre
extraordinairement extraordmt.
extraord:mt.
extraordinairem:t.
extraordinairemt.
extraordinaires extraord:res.
extraordinar extraordr.
extraordinarie extraord:e.
Extraordinarius, -a, -um Extraord:
extraordinarius, -a, -um extra.
extraord:
extraordinarii extraord:ii:
extremement extremem:t.
extrememt.
facilement facilemt.
facillement facillemt.
faire fe
fe.
f:e.
familiæ fam:æ.
faussement faussemt.
Februar Febr:
Feb:
Februarij Febr:ij.
Febr.ij
Febrij.
Febr:ij
feigenbaum feigenb:
Feldmarschalck Feldtm:ck:
Feldtmarschall Feldtmarsch:
Feldtm:
Feldtzeügmeister Feldtzeügm:r.
Fevrier Fev:r.
fidellement fidellem:t.
fidellemt.
finalis, -e final.
fin.
finis fin.
fondement fondem:t.
Forsterbesoldung Forsterbesoldg.
fraischement fraischemt.
Fränckische Fräncke.
Fränckischen Fränck:n.
Fräulein Fr:
fräulein fr:
fr.
f
f.
Française Fr:se.
Frantzösisch Frantz:
Frantzösische Frantzöse.
Frantzös:e.
Frantz:e.
Frantzösischen Frantzösn.
Frantzös:n.
Frantzösischer Frantzösr.
Frantzös:r.
Frantzößisch Frantzöß:
Französisch Fr:
Franz:
Französ:
Französischen Französ:n.
Franzosen Franz:n.
Frau F.
Fr:
F
F:
FrauMutter FrauM:
FrauM.
freddamente freddam:te.
freeündtlich freeündtl.
fremissement fremissemt.
Freulein Fre:
Freul:
freündtlich freündtl:
freündtl.
freundlich fr
fr.
fr:
f.
Freundlich Fr:
Freẅlein Freẅl:
Fridländische Fridlände.
froidement froidemt.
fürst f:
Fürst(in) F:
F.
F
Fürstentum F.
fürst zu fz
fürst zu Anhaltt fzAnhaltt
Fürstlich F:
F.
Frstl.
Fr:
Fr.
Fürstl:
Fürstl.
fürstlich fürstl:
fürstl.
fürst.
f:
f.
Fürstliche Gnaden F: G:
F. G.
F. Gn:
Fürstliche gnaden Fgn.
Fgnd.
Fg.
Fg:
Fürstg.
fürstliche Gnaden f. Gn:
fürstliche gnaden fg.
f g.
f: g.
f. g
f. g.
f. gn:
f: gn:
Fürstliche gnaden, Fürstliche gnaden FFggnd.
fürstliche gnaden, fürstliche gnaden ffgg.
Fürstlichen Fürstln.
Fürstln.:
fürstlichen fürstln.
fürstlicher fürstl:r.
Furstbruderlich Furstbruderl.
Furstlich Furstl.
Furstl:
Furst.
furstlich furstl.
gayement gayem:t.
gebe gott g: g:
g. g.
gebürtig g:
gehorsam(st) geh:
gehors:
geistlich geistl:
Geistlich Geistl:
Geistlichen Geistl:n.
geistlichen geistl:n.
geliebt gel:
Genealis, -e [Genialis, -e] Geneal:
General Gl.
G:l.
Gl:
Gl.
Gen:
Gen:l.
G.
general gen:
gl.
g:l.
gl:
g:l:
gl.
gl:
général g.l.
g:l.
gl.
Général G:l.
Gl:
Gl.
generalement generalem:t.
generallement generallemt.
generals gls:
Generals Gls.
gentilhomme gentilh:e.
gentilhe.
gentilshommes gentilsh:s.
Germanique Germ:
Gernrödische Gernröde.
Gernröd:e.
Gernrödischen Gernrödn.
Gernrödischer Gernrödr.
gevatter gev:
gev:r.
gewesener gewesenr.
glorieusement glorieusemt.
glorieusem:t.
Gnade Gnd.
G
G.
G:
Gn:
Gn.
gnadendienst gnadend:
gnadend
gnädig gn:
gn.
g.
Gnädig Gnd.
Gn.
Gn:
G.
gnedig gne.
gned:
Gnedig Gned:
gnedigen gned:n.
Goldflorin (Goldgulden) ☉f:
☉f.
Goldtflorin (Goldgulden) goldtf:
goldtf.
Göttlich Göttl:
Göttl.
Göttliche Göttl:e.
Göttlicher Göttlr.
Gouverneur Gouvernr.
G.
gouverneur gr.
gouvernr.
gracieusement gracieusemt.
Gräflich Gräfl:
gräflich gräfl:
Graf Gr:
G.
G:
graf g.
Grafschaft G.
Grand G:
grandement grandem:t.
grandemt.
grandissima grandissa.
Grandissima Grandiss:a.
grandissimamente grandissimamte.
grandissime grandiss:e.
grandissimi grandiss:i.
grandissimo grandisso.
grandiss:o.
groschen g:
g.
g
gr.
gg:
groß gr:
Groß Gr:
Gr.
Großfraumutter Großfrm
Großhofmeister Großhofm:
Gulden (florenus) f:
f.
f
fl.
Gülischen Güln.
gut g:
g.
gute(r) groschen gg.
gg
gg:
hamburgisch hamb:
hamburg:
hamburgische hamb:e.
hamburgischen hamb:n.
hartzgerödische hartzgeröde.
hartzgerödischen hartzgerödn.
harzgerödischen harzg:n
hatzfeldische hatzfeld:e.
hatzfeldischen hatzfeldn.
hatzfeld:n.
haüptmann haüptm:
haüptpuncta haüptpa.
Hauptmann H.
hauptmann h
h.
haus h.
Heilig H.
heilig h.
h:
hennebergisch henneberg:
hereditas heredit:
hernvater hernv:
herr h:
h.
h
hr
Herr H.
H:
herrn hn
hrn.
hrn
herrvater herrv:
herrvetter herrvr.
herrv:r.
hev:
herrv:
hertzlieb(st)e(r) hertzl.
hertzl:
hertzog hertz:
hertzogk hertz:k.
hertz:k
herzlieb(st)e, herzlieb(st)er hl:
hl
hl.
herzl.
herzl:
hzl.
herzog h:
h.
h
herz:
herzg.
Herzog H:
H.
herzogin herz:n.
h.
herzogk herz:k.
herz:k
herzk.
heures h.
heureusement heureusemt.
himpen himp:
himp.
himten h.
hoc est h. e.
h: e:
hochfürstlich hochfürstl:
hochfürstlichen hochfürstl:n.
hochlöblich hochlöbl:
hochlöblichen hochlöbl:n.
hochseelig hochseel.
ho[c]hseelig ho[c]hseel.
hochselig hochsel:
Hochselig Hochs:
hoffmeister hoffm:
hofkammerpräsidenten hofkammerpræsid:n.
hofkammerpresident hofkammerpresidt.
hofkammerpresidenten hofkammerpresid:n.
hofmarschalk hofmarsch:k
hofmeister hofm:
hofm:r.
hofmr.
hofmeisters hofmrs.
holländisch holl:
holländ:
holländische holl:e.
holländischen holländ:n.
hollsteinisch hollst:
hollsteinischen hollst:n.
hollsteinischer hollst:r.
hommes h.
h:s.
honorablement honorablem:t.
honorablemt.
honteusement honteusemt.
hufe h.
humainement humainemt.
Ianuar Ian:
ignominieusement ignominieusem:t.
Il I:
importantissima importantiss:a.
impuberes impuber.
inclinatissima inclinatiss:a.
in integrum in integr:
innocentemente innocentem:te.
institutio inst.
inutilis, -e inutil.
itztgedachter, -e, -es itztged:
iudicium iudic.
Iuris Utriusque I: U:
I. V.
J. V.
Iustificatio Iustific:
Jhre J.
Jägermeister Jägerm:r.
Januar Jan:
Januarij Jan:ij
Jan:ij.
Janij.
Janij.:
Janij:
Janvier Janv:
Janv:r.
Jhre Durchlaucht J. excelltz:
Jhre excellentz J. Drchl.
Jhre Excellenz J. Excell:
J. Excell:tz.
Jh: Excell:
Jhre Fürstliche Gnaden J F.G.
JFg.
J. Fg.
J. F. g.
Jfg.
J. Fgnd.
JFgnd.
J Fürstl Gn.
Jhre Fürstliche Gnaden, Jhre Fürstliche Gnaden JJFFggd.
JJFFgnd.
JJFFg.
JJFFg
JJFF. gnd.
JJFFgn.
J:J FFggnd.
JJ FFggnd.
J.J FFg.
JJ. FFg.
JJ FFg.
JJFgn.
J J. FFgnd.
J J FFg.
Jhre fürstliche gnaden, Jhre fürstliche gnaden Jffgg
Jhren Fürstlichen Gnaden, Jhren Fürstlichen Gnaden JJhren Fg.
Jhre Fürstliche Durchlaucht J. Frstl. Drhl.
Jhre Fürstliche Gnaden J FG.
Jhre Gnaden J: G:
J. G:
Jhre Gnaden Gnaden Jhre GG:
Jhre Kaißerliche Mayestät J. Kßl. May:
Jhre Liebden J. L.
J: L:
Jhre Majestät J. M.
J. Mtt:
Jl J:
Jllustre Jllre.
Jllustrissimæ Jllmæ
Jllustrissimi Jllmi
Jll.mi
Jll:mi
Jll.mj.
Jllmi:
Jllmj
Jllustrissimo Jllmo.
Jll:mo.
Jllustrissimus Jllmus.
Jmperator Jmper:
Jmperial, -e Jmper:
Jmpérial, -e Jmp:
Jnfante Jnf:e.
Jnfanterie Jnf:e.
Jnfantin Jnf:
Jnventare Jnvent:
Johannis Joh:is.
Jtalien Jt:
Jtalienische Jtal:e.
Jtalienischer Jtalr.
Jtalus Jtal:
Junior Jun:
justement justemt.
Kaiser K.
kalender kal:
kammerdiener kammerd:
kammerdr.
kammerd:r.
kammerer kamm:r.
kammerherr kammerh:
Kayser K.
Kays:
Kayserlich Kays:
Kay:
Kayserl:
Kayserl.
Kayserliche Kayserl:e.
Kayserlichen Kays:n.
Kayserln.:
Kayserln.
Kayserl:n.
Kays:n
Kayserlicher Kays:r.
Kayserl:r.
Kayßer Kayß:
Kayßerlich Kayß:
Kayß.
Kayßerl:
Kayßerlichen Kayßerl:n.
Keyserlich Keyserl.
Keys.
Keyßerlich Keyß
König K:
K.
Königlich Königl:
Königl.
Kön:
Kön.
königlich königl:
königl.
köstlich köstl:
Koniglich Konigl
Kreuzer +
kr:
kriegspräsidenten kriegspræsidn.
kriegspræsid:n.
küchenschreiber küchenschr:
Impressum